Tekst pochodzi ze strony: www.uszata.com
Uszata strona - Królik w domu

Diety specjalistyczne: zdrowe odchudzanie i zwiększanie wagi królików,
dieta w czasie chorób układu pokarmowego

Prawidłowa waga królika

Jak napisałam w dziale o przekarmianiu - otyłoœć prowadzi u królików do poważnych komplikacji zdrowotnych. Wielu z nas zauważa jednak ten problem, kiedy królik waży juz zbyt dużo i stajemy wtedy przed problemem zdrowego odchudzania królika. Za to króliki chore często chudną i stajemy wtedy przed problemem, jak zdrowo pomóc im przybrać na wadze.

Na początek zważ swojego królika. Idealne do tego celu są wagi kuchenne. Warto zapisać wagę królika i co tydzień sprawdzać, czy coœ się zmieniło, a wszelkie zmiany zapisywać.
Druga rzecz, nad którą warto się zastanowić, to idealna waga Twojego królika. Niestety, jej ustalenie nie jest łatwe. Aby sprawdzić, czy Twój królik jest otyły, spróbuj w czasie głaskania wyczuć jego koœci - jeœli delikatnie wyczuwasz pod ręką kręgosłup i żebra, to królik ma prawidłową wagę. Uwaga! Żebra można wyczuć na klatce piersiowej także u otyłych królików, ale u szczupłych królików przy brzuchu powinno się wyczuwać rodzaj talii - u otyłych królików tłuszcz na brzuchu formuje w tym miejscu wybrzuszenie. Jeœli nie wyczuwasz między skórą a koœćmi cienkiej warstwy tłuszczu - powinieneœ pomóc mu przybrać na wadze. Jeœli wyczucie kręgosłupa sprawia poważne kłopoty lub jest niemożliwe, to należy rozważyć odchudzanie królika.
Poza sprawdzaniem dotykowym należy się też oczywiœcie krytycznie przyjrzeć swemu królikowi. Pewnie, że w naszych oczach pupilek zawsze wygląda idealnie! Warto jednak zwrócic uwagę, czy kiedy się kładzie cały wyciągnięty, to brzuch jest dużo szerszy od reszty ciała, a kiedy biega - czy przy udach nie robią się zwałki tłuszczu, a pupa nie jest za szeroka (nie naturalna szerokoœć miednicy, ale tłuszcz). Jeœli dodatkowo Twój królik nie zażywa dużo ruchu, to tym bardziej łatwo o otyłoœć.

Są króliki, które mają œwietny metabolizm i zawsze pozostają szczupłe i takie, które bardzo szybko przybierają na wadze. Ustalając prawidłową dietę swojego królika trzeba mieć to na uwadze!

Zdrowe odchudzanie królika otyłego

Tak jak ludzie, króliki powiny powoli zrzucać wagę powoli. Według HRS króliki nie powinny zrzucać więcej niż 1-2% wagi ciała tygodniowo. To oznacza, że dwukilogramowy królik powinien zrzucać pół kilo przez 25 tygodni (około pół roku). Taka powolna zmiana pozwala królikowi przystosować swój metabolizm do nowej diety i nie jest niebezpieczna dla zdrowia.

Jeœli królik za szybko traci na wadze, może zachorować na otłuszczenie wątroby (hepatic steatosis). Jeœli królik nie je przez dobę, też może na to zachorować (w czasie innej choroby). Królik może też odmówić jedzenia, gdy następuje nagła zmiana diety lub rozchorować się od tego. Dlatego należy pamiętać, aby zmiany w diecie były stopniowe.

W naturze zmiany pór roku i tego, co królik może jeœć następują powoli, królik ma czas przyzwyczaić się do jedzenia różnych roœlin w różnych stadiach rozwoju. W trawieniu królika najważniejszą rolę odgrywają bakterie pokarmowe w jelitach - to one, nie enzymy (jak u ludzi), są odpowiedzialne w głównej mierze za rozkład pokarmów na składniki, które mogą być wchłonięte. Bakterie pokarmowe królików należą do różnych grup i są odpowiedzialne za trawienie różnych składników pokarmowych. Jeœli pokarm dostarczany do jelit zmienia się stopniowo, zmiany flory bakteryjnej potrzebnej do strawienia również następują stopniowo. Natomiast gwałtowna zmiana diety (np. podanie nagle większej iloœci zielenny lub kiedy królik ukradnie duży kawałek owocu) powoduje, że w jelitach nie ma doœć bakterii, które mogłyby bezpiecznie poradzić sobie z nowym pokarmem - zostaje zachwiana równowaga bakteryjna, następuje gwałtowne namnożenie jednego rodzaju bakterii, nadprodukcja toksyn (powodująca poważną chorobę enterotoksemię czyli zatrucie organizmu toksynami z jelit), a w efekcie - poważne zatrucie, które może się nawet skończyć œmiercią królika. Stopniowe zmiany pokarmów i proporcji podawanych pokarmów są więc niesłychanie ważne w planowaniu zmian diety królika.

Poniżej znajdziecie kilka ogólnych zasad przestawiania królika na mniej kaloryczną dietę, która pozwoli go odchudzić:

• króliki nie mogą jeœć ludzkiego jedzenia!
• wyeliminuj z diety królika niezdrowe smakołyki (kolby, dropsy, ziarna, orzechy, pestki) i zastąp je niedużymi iloœciami (najwyżej łyżeczka do herbaty dziennie) mało słodkich owoców (jabłka, truskawki). Ze smakołyków, nawet owoców, można zrezygnować całkowicie.
• zamień mieszankę na granulat; jeœli królik je niezdrową mieszankę, należy stopniowo włączyć do jego diety granulat, zmniejsząc jednoczeœnie iloœć podawanej mieszanki, aby całkowicie wyeliminować mieszankę z diety (zmiana powinna zająć kilka tygodni).
• Jeœli królik jada nieograniczone iloœci granulatu - należy mu powoli ograniczać granulat, oferując jednoczeœnie dużo dobrego siana.
  Granulat nigdy nie powinien stać dostępny w misce cały czas! U królików młodszych niż 6 miesięcy podaje się go do syta 2-3 razy dziennie (pozostawia się miske z karmą na 1/2-1 godzinę). U królików starszych w czasie odchudzania granulat powinien być limitowany do 1/8-1/4 szklanki dziennie na 2,5-3kg masy ciała królika. Ta iloœć garnulatu może być podawana raz dziennie lub dzielona na dwa razy. Granulat może być stopniowo wyeliminowany całkowicie, jeœli królik je doœć warzyw.
• siano jak najlepszej jakoœci powinno być dostępne cały czas, ale większoœć królików woli podawanie siana małymi porcjami wielokrotnie w ciągu dnia. Œwieże garstki siana zachęcają do jedzenia. Siano jest najbezpieczniejszym składnikiem diety królika, a ponieważ królik potrzebuje jeœć dużo obiętoœciowo, siano jest najlepsze do podgryzania między posiłkami i do wypełniania przewodu pokarmowego. Jeœli królik je mało siana, poszukaj lepszego i spróbuj uatrakcyjnić podawanie siana poprzez oferowanie go w różnorodnych pojemnikach.
  Królik przyzwyczajony do granulatu nie będzie na początku chciał jeœć dużych iloœci siana - przecież granulat jest smaczniejszy! Ograniczenie iloœci smakołyków i granulatu zachęca jednak królika do sięgania po siano. Przestawienie królika na jedzenie większych iloœci siana może trwać kilka tygodni i nie obywa się bez dąsów i żebrania o jedzenie. Trzeba być stanowczym!
  
• jeœli królik jest przyzwyczajony do jedzenia zieleniny, to można stopniowo podawać jej więcej, a zmniejszać iloœć granulatu. Jeœli królik dotąd nie jadł œwieżej zieleniny, poczytaj tutaj, jak ją wprowadzać do diety. Jeœli królik jest przyzwyczajony do zieleniny, można stopniowo zwiększyć jej iloœć (dzienna dawka podzielona na dwie-trzy porcje może mieć wielkoœć mniej więcej królika). Nowe warzywa zawsze wprowadzaj stopniowo!
• Różnorodnoœć! Odchudzanie królika nie musi oznaczać ograniczenia różnorodnoœci diety. Wręcz przeciwnie! Królik, który je zieleninę, powinien być karmiony minimum trzema jej rodzajami dziennie! Królik na "chudej diecie" je siano, niewielkie iloœci granulatu, 3 rodzaje zielonych warzyw (np. sałata rzymska, liœciasta, czerwona, endywia, eskarola, natka marchewki, œwieża trawa, mlecze, inne roœliny zielne, takie jak babka, brokuły, marchew itd), gałązki, zioła (np. miętę, słodką bazylię, koperek, natkę pietruszki, rumianek itd), kwiaty (bratków, nasturcji itd) - jego dieta jest różnorodna, kolorowa i pachnąca œwieżoœcią!
• jeœli królik odmawia jedzenia nowego pokarmu, zmniejsz iloœć podawanego dostychczas pożywienia (takiego jak granulat czy mieszanka). Króliki bardzo nie lubią zmian w diecie i mogą odmawiać spróbowania nowego pokarmu. Jeœli jednak mają możliwoœć zjedzenia mniejszych iloœci starego pokarmu, to nie będą miały pustego żołądka, ale z drugiej strony, aby się najeœć do syta, będą musiały albo spróbować nowego pokarmu, albo podjeœć siana - obie te opcje są jak najbardziej pożądane.
• nie przyspieszaj nigdy zmian w diecie!
• królik cały czas musi jeœć, przerwy w jedzeniu dłuższe niż 12 godzin są niebezpieczne dla jego zdrowia i życia!

Wiosna i lato, kiedy ma się dostęp do dużych iloœci œwieżej, zdrowej zieleniny, to najlepszy okres na odchudzanie królika. Należy pamiętać, że zielenina też zawiera kalorie i kiedy zwiększa się iloœci podawanej zieleniny, to należy ograniczyć podawanie granulatu, inaczej królik się nie odchudzi.

Efekty odchudzania powinny być widoczne stopniowo i nie za szybko - pierwsze miesiące to okres powolnego przestawiania metabolizmu królika na jedzenie mniej kaloryczne. Dopiero po jakichœ dwóch miesiącach powinno dać się zaobserwować zmniejszenie wagi ciała królika. Nie odchudzasz królika, żeby został supermodelką, ale dla jego zdrowia - warto więc robić to powoli, ale zdecydowanie.

Należy pamiętać, że ważną częœcią procesu odchudzania jest duża iloœć ćwiczeń fizycznych i zabaw. Królik, który jest otyły, niechętnie się rusza, ma często trudnoœci z bieganiem i podskakiwaniem, należy więc ostrożnie, ale systematycznie zachęcać go do zabaw. Jednym z objawów odchudzenia królika jest powrót do wesołego biegania, podskoków i piruetów.

Zdrowe zwiększanie wagi królika zbyt chudego

Króliki, które chorują lub są rekonwalescentami po chorobie, a także starsze króliki mogą mieć trudnoœci z utrzymaniem wagi. Także zabiegi chirurgiczne i stres mogą powodować nagłe chudnięcie królika. To również nie jest pożądane. Uważa się, że takie króliki powinny dostawać dietę bogatszą w składniki pokarmowe, aby zrównowazyć utratę wagi. Trzeba pamiętać, żeby również robić to odpowiednio.

Chore króliki, jesli choroba nie powoduje biegunek lub zaparć, mogą dostawać zwiększone iloœci granulatu - walka np. z infekcją może wymagac więcej energii od królika. Jeœli królik ma problemy pokarmowe, miękkie bobki lub w przeszłoœci ataki niedrożnoœci układu pokarmowego, wtedy zwiększenie iloœci podawanego granulatu powinno odbywać się powoli, z jednoczesnym obserwowaniem, czy nie pojawiają się niepożądane objawy, takie jak gazy, miękkie kupy czy brak kup. Można też próbować innych granulatów dostępnych na rynku - niektóre króliki reagują miękkimi kupami na dużą iloœć tłuszczu, inne na węglowodany lub białko - różna jest zawartoœć tych składników w granulatach.

Najzdrowszym sposobem, wymagającym czasu i cierliwoœci, jest zwiększanie wagi królika poprzez dawanie mu warzyw. Już samo zwiększenie iloœci podawanaych warzyw na wiosnę i latem przy jednoczesnym utrzymaniu iloœci podawanego granulatu może spowodować wzost wagi. Należy pamiętać, że młode pędy zawierają najwięcej białka i witamin, a dojrzałe częœci roœlin - więcej włókna (błonnika). Warzywa korzeniowe mają więcej cukrów, niż liœciaste, a spoœród liœciastych mlecz czy brokuły dostarczają więcej kalorii niż sałata czy trawa. Mi udało się podnieœć wagę Nikutka tylko dzięki zwiększonej iloœci podawanych warzyw (Niko wyjątkowo Ÿle znosi granulaty, nawet te "chude" z tymotki, a po "tłustszych" granulatach od razu dostaje problemów).

Króliki ważące poniżej jednego kilograma (małe rasy, jak królik miniaturowy holenderski) mają większe zapotrzebowanie na energię, ich dieta może wymagać proporcjonalnie więcej granulek, niż dieta dużych królków.

Dieta w czasie problemów pokarmowych

To najtrudniejsze wyzwanie dla opiekunów królików - jak karmić królika, który ma problemy pokarmowe?

Przede wszystkim - problemy problemom nierówne. Inaczej traktujemy królika, który ma problemy związane z zatruciem pokarmowym po zjedzeniu szkodliwej roœliny, inaczej takiego, który zjadł za dużo nowego pokarmu na raz a jeszcze inaczej takiego, który ma blokadę. Generalna zasada jest taka - najbezpieczniejszym pokarmem dla królika jest siano, obojętnie jaka jest przyczyna choroby. W przypadkach ostrych napadów chorobowych dieta "siankowa" (same siano i woda) może okazać się koniecznoœcią. Druga ważna zasada - królik nigdy nie powinien głodować, przerwy między karmieniami nie powniny być dłuższe niż 12 godzin. Jeœli Twój królik nie jadł przez ostatnie 12 godzin to jest to poważny problem.

W zależnoœci od innych czynników, inne składniki diety mogą się różnić. Jeœli królik ma częœciową lub cakowitą niedrożnoœć układu pokarmowego, to poza sianem może i nawet powinien jeœć jak najwięcej zielonych, œwieżych warzyw liœciastych (oczywiœcie takich, jakie jadał wczeœniej). Zapewniają one masę i wilgotnoœć.
Jeœli królik ma miękkie kupy z powodu zjedzenia zbyt dużej iloœci nowego pokarmu, to jak najszybciej powinien wrócić do okrojonej zwykłej diety, być może bezpiecznie byłoby nawet przetrzymać go na diecie "siankowej" do czasu ustania poważniejszych objawów. W przypadku chronicznych miękkich kup konieczne jest wyeliminowanie z diety smakołyków i być może dokładna analiza diety i jej zmiany (więcej o tym).

W przypadku enterotoxemy (choroby wywołanej przez nadprodukcją toksyn w jelitach przez bakterie Clostridia, objawia się brązową, wodnistą biegunką właœciwą i nagłą zapaœcią, prowadzącą do œmierci) czasami królika udaje się odratować weterynarzowi - wtedy bardzo ważne jest, aby królik dochodził do siebie powoli i miał szanse odbudować swoją florę bakteryjną. Siano, woda i probiotyk (Lactobacillus - Lakcid) powinny być podawane do czasu ustania objawów choroby, dopiero wtedy można powoli powracać do poprzedniej diety lub ustalać nową, zdrowszą (z wykluczeniewm wszelkich smakołyków).

Króliki po zabiegach chirurgicznych mogą mieć okres jadłowstrętu - jeœli królik następnego dnia po zabiegu wciąż nic nie je, to należy go dokarmiać. Jako pokarm może posłużyć granulat, który zwykle królik jadał, rozmoczony w letniej wodzie i podawany strzykawką (może być potrzebne przycięcie końcówki) wielokrotnie w ciągu dnia. Idealnie do karmienia strzykawką powinno się używać produktu znanego pod nazwą Critical Care firmy Oxbow Hay Company (zdjęcie obok), który dostępny jest jedynie poprzez weterynarzy. W Polsce jest on jednak wciąż niedostępny, ale spróbuj poprosić swojego dobrego, króliczego weterynarza o postaranie się o niego. Jego funkcję do pewnego stopnia może jednak spełniać zwykły granulat.

Pamiętaj, że właœciwe odżywianie królika nie jest sprawą prostą, szczególnie jeœli ma on kłopoty ze zdrowiem (a otyłoœć i anoreksja są kłopotami ze zdrowiem!). Jeœli masz wątpliwoœci co do właœciwej diety, skontaktuj się doœwiadczonym króliczym weterynarzem lub inną doœwiadczoną osobą. Pamiętaj, że dieta siankowa nie czyni królikowi krzywdy, jeœli chce je w ogóle jeœć, a może uratować życie. Jeœli więc nie masz pewnoœci, co zrobić, a królik ma problemy pokarmowe, podawaj mu jak najwięcej siana, a jak najmniej innych rzeczy.

Artykuł powstał na podstawie:
1. Feeding Recommendations for House Rabbits: http://www.carrotcafe.com/diet/index.html#overweight
2. Astrid Kruse, Weight Watching for Rabbits, http://www.rabbitnetwork.org/articles/obese.shtml
3. Jackie Schulman, DVM, Obese Rabbits at Risk (pdf), http://www.rabbitsinthehouse.org/newsletter/obesity.pdf - zdjęcia porównawcze królików z normalną waga i otyłych, skótki otyłoœci.
4. Dr. Sue McCrory, D.V.M, ON-PELLETED DIETS FOR THE RABBIT The Key To Better Bunny Health, http://www.leithpetwerks.com/Bunfun/nonpellet.html
5.Elizabeth TeSelle in consultation with Cindy McBee, DVM, Natural Nutrition Part II: Pellets and Veggies, http://www.rabbit.org/journal/3-4/pellets.html
6. Francese Harcourt - Brown, Obesity, w: Textbook of Rabbit Medicine, Oxford 2002, s. 60-61.