Tekst pochodzi ze strony: www.uszata.com
Uszata strona - Królik w domu

Niedrożność układu pokarmowego - cichy morderca.

Tekst oryginalny (po angielsku): GastroIntestinal Stasis, The Silent Killer
Dana M. Krempels, PhD, in consultation with Susan Kelleher, DVM.

W artykule jest mowa o zespole dolegliwości układu pokarmowego, na który składają się zarówno kondycja zwana "zastojem persystaltyki w obrębie przewodu pokarmowego" jak i "niedrożność układu pokarmowego". W dosłowym tłumaczeniu jest to "zastój żołądkowo-jelitowy".

Uwagi na temat tego, które z omawianych niżej sposobów leczenia można stosować samemu, znajdziesz na dole strony. Uwaga! Jeśli podejrzewasz, że Twój królik cierpi z powodu niedrożności układu pokarmowego, weˇ go natychmiast do dobrego, króliczego weterynarza! Nie stosuj opisanych tu metod samemu! Tylko doświadczony weterynarz jest w stanie odpowiednio zdjagnozować królika i określić, które z metod leczenia i w jakim zakresie należy stosować! Wiele z opisanych tu metod, zastosowane niewłaściwie, mogą zrobić więcej szkody niż porzytku a nawet stać się przyczyną śmierci królika!
Jeśli nie masz dostepu do dobrego, króliczego weterynarza a podejrzewasz niedrożność, wydrukuj ten artykuł i weˇ go ze sobą do weterynarza, aby mu pokazać.

ITe historie są aż nazbyt dobrze nam znane: "mój królik przestał jeść, a potem po prostu zmarł".

Dalsze pytania najczęściej ujawniają, że królik nie tylko przestał jeść, ale miał niezwykle małe bobki albo w ogóle przestał się załatwiać, albo miał tzw. "miekkie bobki/kupy". Prawdziwa biegunka (nieuformowany, płynny materiał stolcowy) jest niezwykle rzadka u królików, "miękkie bobki" czasami bywają brane za biegunkę, ale w rzeczywistości są to często po prostu nieuformowane, prawie płynne cekotrofy (z ang. caecotrophs czyli tzw. kał witaminowy).

Króliki wytwarzają dwa rodzaje odchodów: kał zwykły (bobki pozostawiane w kuwecie) i cekotrofy (miękkie, mocno pachnące bobki w kształcie gronek, małych kuleczek zlepionych razem, które królik zjada i trawi w celu odzyskania składników pokarmowych (proces koprafagii)). Płynne lub papkowate cekotrofy zazwyczaj są skutkiem utraty równowagi flory bakteryjnej i grzybiczej w jelicie ślepym (zwanym też "kadzią fermentacyjna") królików.
Zachwianie równowagi flory bakteryjnej może mieć wiele powodów, takich jak zastosowanie niewłasciwiego antybiotyku (doustna penicylina może być przyczyną śmierci królika!) albo niewłaściwa dieta, zbyt bogata w węglowodany i zbyt uboga w błonnik. Często jednak przyczyną jest spowolnienie normalnej perystaltyki układu pokarmowego (aż do całkowitego zatrzymania), która w normalnych warunkach jest odpowiedzialna za przepychanie pożywienia przez układ pokarmowy. Jest to nazywane "zastojem persystaltyki w obrębie przewodu pokarmowego" albo "niedrożnością układu pokarmowgo" (ta druga nazwa używana jest raczej do przypadków, kiedy jakieś obce ciało lub masa pokarmowa tworząca twardą grudkę, powoduje zatkanie przewodu pokarmowego, zator). W tym artykule obie rzeczy omawiane są jednocześnie (często trudno zresztą mówić o tych rzeczach oddzielnie), więc również zamiennie będę używać tych określeń.

Przyczyny zastoju perystaltyki

Układ pokarmowy królika może sie zatrzymać z różnych powodów:

1. stresu,
2. odwodnienia,
3. bólu z powodu jakiejś innej dolegliwości (wzdęcia, przerastanie zębów trzonowych, kłopoty z pęcherzem lub infekcja),
4. blokady w układzie pokarmowym
5. z niedoboru błonnika w diecie (to dlatego królik powinien mieć stały i nielimitowany dostęp do siana). Pozostawiony samemu sobie królik, który cierpi z powodu spowolnienia perystatyki aż do zastoju układu pokarmowego, jest z dużym pradopodobienstwem skazany na bolesna śmieć w stosunkowo krótkim czasie.

Jeśli Twój królik przestał jeść lub przestał wydalać (12 godzin lub więcej) to sytuację należy uznać za poważną i musisz jak najszybciej zabrać królika do dobrego, króliczego weterynarza!

Spowolnienie ruchu w układzie pokarmowym może powodować zatrzymywanie się połkniętej sierści i jedzenia na całej długości układu pokarmowego. Ponadto, ponieważ jelito ślepe nie opróżnia się wystarczająco szybko, "złe" bakterie (takie jak Clostridium spp., tego samego rodzaju, co te, które powodują zatrucie jadem kiełbasianym i tężcem) mogą namnażać się gwałtownie, tak, że ich ilość przewyższy ilość normalnej, "dobrej" flory bakteryjnej. Taki stan prowadzi szybko do tworzania gazów, co powoduje bardzo silny ból. Niektóre bakterie z rodzaju Clostridium wytwarzają trujące toksyny. Zadaniem wątroby jest unieszkodliwienie tych trujących związków, co wiąże się często z poważnym naruszeniem wątroby. Dlatego ostatecznym powodem śmierci w przypadku zastoju układu pokarmowego jest często właśnie uszkodzenie wątroby.

Jak można rozpoznać niedrożność układu pokarmowego?

Do objawów należy: brak odchodów lub tylko nieduża ilość bardzo małych bobków, czasami przylepionych do futra królika w dolnej części ciała. W niektórych przypadkach bardzo małe zwykłe bobki są pokryte przezroczystym bądz żółtawym śluzem - jest to poważny problem zdrowotny i powinien być traktowany jako nagły wypadek i natychmiast leczony (zapalenie jelita cienkiego, a dokładniej śluzówki jelita cienkiego). Zamiast cichego burczenia normalnie pracujących jelit pojawia sie glośne, gwałtowne gulgotanie (przemieszczające się gazy, co jest bardzo bolesne) albo niezwyczajna cisza. Królik może stać się ospały, stracić apetyt, zwinąć się w kulkę i głośno zgrzytać zębami.

Niedrożność układu pokarmowego a "mityczne" kulki z sierści.

Zbyt często niedrożność układu pokarmowego jest diagnozowana jako "kulki z sierści". W rzeczywistości kulki z sierści powstają w wyniku niedrożności ukladu pokarmowgo, nie odwrotnie. Weterynarze, którzy nie mają możliwości częstego badania palpitacyjnego brzuchów króliczych mogą mieć trudności z diagnozą, gdyż normalnie brzuch królików jest sam z siebie trochę zwiotczały, miękki. Taka miekkość brzucha królików jest powodem do niepokoju zazwyczaj tylko wtedy, gdy towarzyszą mu oznaki dyskomfortu i pusty układ pokarmowy.

Jak u większości trawożerców (roślinożerców), również u zdrowgo królika żołądek i jelita nigdy nie są puste. Królik może jeść normalne ilości jedzenia aż do czasu, kiedy następuje całkowite zatrzymanie ruchu w układzie pokarmowym i z tego powodu w momencie, kiedy pojawiają się objawy choroby, żołądek może być zapchany całkowicie. Podczas gdy u kotów typowe kulki z sierści składają się zazwyczaj wyłącznie z włosów, zalegąjąca w przewodzie pokarmowym królików masa (którą czasami diagnozuje się jako kulkę z sierści) składa się zazwyczaj z pokarmu połączonego w bryłę sierścią i śluzem.
Taka bryła, nawet, gdy jest wysuszona i niemozliwa do przesunięcie z żołądka, zazwyczaj może być rozbita powoli na mniejsze części dużą ilością wody i suplementami enzymatycznymi podawanymi doustnie. Jeśli jednak owa masa zatykająca przewód pokarmowy jest wynikiem chroniczego zastoju, zajęcie się wyłącznie blokadą bez głębszego wniknięcia w przyczyny niedrożności i ich leczenia będzie nieskuteczne na dłuższą metę i problem może powrócić.

Jeśli podejrzewasz, że Twój królik może mieć zastój perystaltyki, musisz wziąć go jak najszybciej do weterynarza doświadczonego w leczeniu królików. Opowiedz o swoich podejrzeniach. Weterynarz prawdopodobnie obsłucha i obmaca brzuch królika, może także zrobić prześwietlenie (rentgen) aby sprawdzić, czy poszczególne części układu pokarmowgo zawierają normalna treść pokarmową, odchody czy obce ciała, albo czy są puste i wypelnione gazem. To może pomóc weterynarzowi sprawdzić czy i na jakim odcinku układ pokarmowy jest zablokowany.

Jeśli u królika ma miejsce prawdzwy zator układu pokarmowego (czemu prawie zawsze towarzyszy poważne wzdęcie i silny ból), użycie środków przeczyszczających [wspomagających ruchy perystaltyczne](będzie o nich mowa pózniej) może pogorszyć sytuację, gdyż treść pokarmowa może zostać przepchnięta w węższą część układu pokarmowego, gdzie utknie na dobre. Tym niemniej, jeśli masa pokarmowa nie spowodowała całkowitej blokady, najpierw należy wziąć pod uwagę inne, niż operacja, metody leczenia. Chirurgiczne otwarcie przewodu pokarmowego w celu usunięcia blokady może być oczywiście wykonane, ale króliki poddane takiej procedurze mają mały wskażnik przeżywalności. Te króliki, które przeżywają samą operację, często umierają kilka dni pózniej na zapalenie otrzewnej albo z powodu innych komplikacji, nawet, jeśli były pod opieką weterynarzy doswiadczonych w opiece nad królikami. Dlatego operacja chirurgiczna przewodu pokarmowego królików powinna być brana pod uwagę jako ostateczność.

Czy niedrożność układu pokarmowego może być wyleczona?

Jeśli Twój weterynarz wykluczył istnienie zapory w układzie pokarmowym, to może próbować pomóc Twojemu królikowi na kilka sposobów. Jak zwykle - nie wcielaj w życie żadnej z tych procedur, ani nie podawaj żadnych lekarstw bez konsultacji z weterynarzem doświadczonym w leczeniu królików!

I. Leczenie mechaniczne

A. Masaż brzucha.
Jedną z najbardziej efektywnych metod stymulowania leniwych jelit jest delikatny masaż. Połóż króliczka na bezpiecznym blacie na ręczniku (albo na kolanach, jeśli królik czuje się tam bezpiecznie), upewnij się, że nie może zeskoczyć ani zrobić sobie krzywdy. Delikatnie masuj dłońmi brzuch. Ugniataj na tyle, na ile tylko królik Ci pozwoli, ale odsuń się natychmiast, kiedy tylko królik czuje i okazuje ból. Delikatne uniesienie zadnich nóg królika (kilka do kilkunastu centymetrów), z jednoczesnym wsunięciem łebka pod rękę (prawie pod pachę) osoby masującej, pomaga w uchodzeniu gazów i bywa bardziej komfortowe dla samego królika. Często, kiedy królik przyzwyczai się już do bycia trzymanym w ten sposób, pozwala on swobodnie opaść nogom, podczas gdy gaz bardziej komfortowo przesuwa się do wyjścia.

Narządy wewnętrzne królika są bardzo delikatne, trzeba być bardzo ostrożnym, alby nie narobić królikowi siniaków i nie pogorszyć sytuacji. Po odrobinie masażu ręcznego można nawet spróbować użyć elektrycznego urządzenia do masażu wibrującego, co bywa nawet bardziej skuteczne i wydaje się warte zainwestowania. Powinno to być urzadzenie masujące z płaską powierzchnią, które można byłoby trzymać przy króliczym brzuszku relatywnie długo. Przyciśnij dobrze urządzenie do brzucha i zacznij masować na najniższych obrotach, zwiększając je stopniowo. Królik na początku może się troche cofnąć, ale prawie wszystkie króliki, na których próbowaliśmy ten masaż, uspokajały się i polubiły te delikatne wibracje. Poza stymulowaniem mięśni, masaż pomaga pozbyć się gazów i łagodzi kolkę. Masuj tak długo, jak długo królik ci na to pozwoli i nie okazuje zniecierpliwienia.

B. Simethicone
Gazy można też zwalczać przy pomocy środków farmakologicznych. Simethicone jest substancją czynną takich w preparatach dostępnych w Polsce jak Bobotic, Espumisan. Jest podstwą w łagodzeniu bólu spowodowanego gazami, jakie towarzyszą często niedrożności przewodu pokarmowego. W przypadku ostrego bólu spowodowanego gazami należy podać 1-2 ml preparatu zawierającego 20 mg simethiconu w 1 ml zawiesiny (np. Bobotic zawiera 66,66 mg/ml czyli dawka będzie 3x mniejsza) najpierw 3 razy co godzinę, a potem 1ml co trzy do ośmiu godzin. Lek ten nie ma znanych interakcji z innymi lekami, nie jest wchłaniany przez śluzówke jelitoową i ma w organizmie tylko mechaniczne działanie - zmienia napięcie pęcherzyków gazu w jelicie, łącząc je w większe, łatwiejsze do przesuwania bąble. Simethicone jest praktycznie obojętny, bezpieczny do podawania nawet prewencyjnie w czasie choroby o ile nie jest podawany nazbyt długo. (Uwaga! płynna zawiesina Simethicone jest dość droga, tańsza versja w 125mg żelu jest równie skuteczna. Królik może zażyć bezpiecznie zawartość połowy kapsułki w opisanych wyżej odstępach czasu.)

Królik nie cierpiący dodatkowo z powodu gazów ma większe szanse na wyzdrowienie!

C. Monitorowanie temperatury ciała.
Sprawą największej wagi jest uważne monitorowanie temperatury ciała królika mierzonej w odbycie (należy używać platikowych termometrów, które nie mogą pęknąć). Normalna temperatura ciała królika wynosi 38.2C-38.5C (temperatura poniżej 38C jest uznawana za niską, a powyżej 40C - za zbyt wysoką). Wyższa temperatura ciała może oznaczać, że królik jest w stresie lub ma infekcję (infekcja wymaga natychmiastowej uwagi weterynarza). Niska temperatura ciała (hipotermia) jest jeszcze poważniejszym problemem, może oznaczać, że królik jest w szoku lub ma posocznicę (infekcje ogólnoustrojową, gdy bakterie są obecne już w krwiobiegu). Jeśli temperatura ciała królika jest niższa niż 100F to jest to sytuacja ekstermalnie pilna. Zawiń królika w reczniki, ogrzewając go termoforem i zabierz go natychmiast do doświadczonego króliczego weterynarza. Lekarstwa podawane królikowi w stanie hipotermii nie bedą działały, więc pierwszym krokiem w ratowaniu królika jest przywrócenie temparatuy jego ciała do normy. Termofory i ogrzane płyny podskórne mogą być uzywane do tego celu, ale ogrzanie królika może zająć nawet godzinę, jeśli królik jest mocno wychłodzony.

D. Enema czyli lewatywa.
Zaaplikowanie królikowi lewatywy z czystej, ciepłej wody i odrobinki bezzapachowego oleju mineralnego może też być pomocne. Dodatek siarczanu magnezu (w ilości ok. 1 łyżki na 30-40cm³) może pomóc odciągnąć płyn z otaczających tkanek do jelita, pomagając nawodnić masę, która utknęła. Jeśli używasz siarczanu magnezu, musisz mieć pewność, że królik jest generalnie bardzo dobrze uwodniony płynami podskórnymi (przykład: Lactated Ringer Solution) tak, by nie nastąpiło odwodnienie.

ZANIM weˇmiesz sie za robienie lewatywy, poproś weterynarza o instukcje, jak nalezy to robić w czasie rutynowej wizyty, kiedy królik jest zdorwy. Nie zwlekaj z nauczeniem się tego aż pojawi się choroba. Jeśli nie będziesz mógł dostać się do Twojego weterynarza, kiedy Twój królik rozchoruje się na niedrożność, będziesz w dużym kłopocie!

My robimy lewatywę używając do tego celu pediatrycznej gumowej gruszki. Królikowi ważącemu 2.5 kg można bezpiecznie zaaplikować lewatywę z 10-15cm³ płynu. Zmieszaj dobrze wodę z olejem. Połuż królika na plecach, zabezpieczając go odpowiednio tak, żeby nie mógł kopać. Delikatnie wsuń koniec gruszki posmarowany lubrykantem w odbyt królika, nie głębiej niż na 1-2 cm. (Uwaga! jeśli nie jesteś pewien, który otwór jest właściwy, odbyt to ten, który "mruga", gdy się go dotknie). BˇDŹ DELIKATNY! NIGDY NIE RÓB NICZEGO NA SIŁĘ! Powolutku opróżniaj gruszkę i pozostaw królika na plecach jeszcze przez przynajmniej 30 sekund po zabiegu, aby plyn popłynął w górę przewodu. Kiedy pozowlisz królikowi wrócic do normalnej pozycji, delikatnie unieś tylne łapy do góry na kilka-kilkanaście centymetrów (uważnie przytrzymując kręgosłup), aby płyn popłynął w góre przewodu pokarmowego. Może zaistnieć potrzeba delikatnego przytrzymania odbytu, by uniknąć fontanny płynu.

NIE POLECAMY UŻYWANIA CEWNIKA DO ROBIENIA LEWATYWY. Dolna część układu pokarmowego królika jest wyjątkowo delikatna i jest niepokojaco łatwo przedziurawić odbytnicę lub jelito, z tragicznym skutkiem. Gruszki do uszu działaja dobrze i są o wiele bezpieczniejsze niż wkładanie cewnika.

Lewatywa dostarcza płyny bezpośrednio do ˇródła problemu. Pomaga nawodnić utwardzoną, odwodnioną masę kałową w dolnej części układu pokarmowego nawet wtedy, gdy płyny dostarczane podskórnie nie pomagają. Sama obecność ciepłego płynu wydaje sie stymulować też mięśnie dolnej części układu pokarmowgo.

E. Środki przeczyszczające oparte na oleju parafinowym: używaj ostrożnie.

Przeczyszczające oleje mineralne lub komercyjne produkty takie jak Laxatone i Petromalt nie wpływają na ruchy jelita. Niektórzy weterynarze przepisują je w nadziei, że pomogą suchej, zbitej masie prześliznąć się przez układ pokarmowy.

Należy jednak zauważyć, że jeśli treść jelitowa jest odwodniona i twarda jak cegła (tak, spotkaliśmy się z tym!), to pokrycie tej zbitej materii wazelinopodobną substancją jedynie przeszkodzi ponownemu jej nawodnieniu, przez co utrudni jej rozpad i dalsze normalne przesuwanie się. Z tego powodu prawdopodobnie mądrzej jest skoncentrować się na uwodnieniu treści trawiennej (patrz dalej) PRZED użyciem środków oczyszczających opartych na oleju parafinowym, jeśli w ogóle zamierza się ich użyć.

Warto jeszcze dodać, że chociaż te specyfiki, uznawane za środki zapobiegawcze, często są lubiane przez same króliki (z powodu zawartości słodu), to weterynarze wierzą, że ich wyższa kleistość może w zasadzie przyczyniać się do utrzymywania masy pokarmowej razem, zwłaszcza, jeśli treść pokarmowa jest odwodniona. Bezzapachowe oleje mineralne sa mniej szkodliwe, jako mniej kleiste mogą być przez to bardziej efektywne. Zawsze podawaj takie środki osrożnie, tak, by królik nie zachłysnął się nimi. Środki przeczyszczające oparte na oleju parafinowym nie powinny być podawane codziennie ani w inny regularny sposób, gdyż mogą hamować absorbcję ważnych witamin.

II. Środki wspomagające (nie wymagające zapisania przez weterynarza)

A. Płyny doustne
Normalna ilość płynu wypijanego dziennie przez zdowego królika to okolo 90-100cm³ na kilogram wagi (lub ok. 40 g na kilogram wagi ciała dziennie) i jest to ilość niezbędna dla uwodnienia zawartości jelita (która to zawartośc, gdy się wysuszy nadmiernie, może sie utwardzić i być niemal niemożliwa do dalszego przesuwania przez układ pokarmowy).
Woda jest najodpowiedniejsza, ale niesłodzony Pedialyte, płyn elektrolityczny stworzony z myślą o dzieciach, też może być użyty (jest dostępny w aptekach lub sklepach z produktami dla niemowląt i małych dzieci). Unikaj jakichkolwiek płynów zawierających duże ilości cukru (nawet Gatorade, napoju dla sportowców), gdyż mogą spowodować nasilenie wzrostu szkodliwych bakterii w jelicie ślepym.

B. Karmienie na siłę
Anoreksja (czyli jadłowstręt) może być bardzo prędko przyczyną wrzodów żołądka i lipidozy wątrobowej (choroby stłuszczenia wątroby). Nawet jeśli królik nie je tylko od 12 godzin, jest to już powód do niepokoju. O ile Twój weterynarz sprawdzi, że nie ma blokady, że wciąż jest choć powolny ruch w układzie pokarmowym (co zapobiega nadmiernemu wypełnieniu sie żołądka) - postaraj się by królik jadł!
Doskonałym gotowym środkiem w nagłych sytuacjach jest Critical Care (firmy Oxbow Hay Company, niestety, prawdopodobnie wciąż niedostepny w Polsce, zdjęcie opakowania znajdziesz tutaj). Kiedy jednak nie ma się dostępu do Critical Care, łatwo można przygotować taki pokarm samemu: namocz 2-3 łyżki stołowe granulatu w około 1/2 szklanki ciepłej wody lub herbatki rumiankowej aż granulat całkiem rozmięknie. Użyj granulatu, którym dotąd karmiłeś królika,w miarę możliwości. Granulat rozmięknie szybciej w ciepłej wodzie, ale jeśli będzie zbyt gorąca, to temperatura może rozłożyć potrzebne składniki odżywcze. Zmieszaj rozmiękczony granulat z dodatkową ilością wody, warzywnego pokarmu dla dzieci ze słoiczków (np. dyni lub marchewki - niesłodzonych!) aż utworzy wodnista papkę. Pozwól masie sie ostudzić, zanim zaczniesz karmić królika. Do karmienia można użyć strzykawki z dużą końcówką (dostepna w wielu aptekach).

Zakup taka strzykawkę wtedy, kiedy Twój królik jest zdrowy. Dokarmianie strzykawką stosuje się nie tylko wtedy, kiedy królik ma zastój, ale również kiedy królik sam nie je z powodu wielu innych chorób.

Włóż końcówkę strzykawki do pyszka, z boku, pomiędzy siekacze i zęby trzonowe (znajduje sie tam szpara) i powoli wciskaj zawartość strzykawki do pyszczka, zawsze w bok pyszczka, aby uniknąć bezpośredniego kierowania pokarmu do tchawicy. Podawaj tylko 1-2cm³, po czym zrób przerwę, dając czas królikowi na przeżucie i przełknięcie, po czym podaj następna porcję. Zachłyśnięcie może być groˇne dla życia królika, karm go więc bardzo uważnie!

C. Nieograniczona ilość siana z traw
Królik powinien mieć zawsze dostęp do nieograniczonej ilości siana z traw (takich jak tymotka łąkowa, więcej informacji na temat rodzajów siana znajdziesz tutaj). Nawet jeśli królik nie je siana z traw, prawdopodobnie lepiej jest unikać podawania suszonej lucerny. Lucerna zawiera za dużo białka i wapnia jak na składnik zdrowej diety królika. Może spowodować śmiertelnie niebezpieczne wzdęcie zatkanego żołądka, częściej jest siedliskiem pasożytniczych grzybów, które produkują śmiertelnie niebezpieczne mykotoksyny. Z tego powodu nigdy nie podawaj lucerny królikom, nawet zdrowym.

D. Świeże, wilgotne, zioła i warzywa liściaste
Włókno (błonnik) i wilgoć zawarte w świeżych warzywach również pomagają stymulować jelita. Jarmuż jest dobrym przykładem. Jeśli królik odmawia, spróbuj świeżych ziół, takich jak mięta, bazylia, koper, koriander, terragon, koper włoski, natka pietruszki i inne. Czasami pomaga świeże oberwanie i zmiażdzenie końcówek łodyżki i machanie nimi przed nosem królika, a nawet delikatne wtykanie z boku pyszczka (zachecanie świeżym zapachem). Można też delikatnie stukać ziołami w pyszczek, aż królik się zdenerwuje i uchwyci denerwującą gałązkę do pyszczka - czasami wystraczy, by królik złapał smak, by nabrał apetytu. Popróbuj różnych ziół do czasu, aż królik znajdzie coś, co mu smakuje w danym momencie. Nigdy nie wiadomo, które z ziół zaostrzy apetet, najlepiej więc zaopatrzyć się w więcej rodzajów.

E. Lactobacillus acidophilus
Lactobacillus nie jest normalnie obecny w króliczym organizmie, ale zauważyliśmy, że dawka suszonego proszku Lactobacillusa (dostępny w aptekach i sklepach ze zdrową zywnością w proszku i w kapsułkach) wydaje się pomagać przeżyć kryzys do czasu, aż jelita znów zaczną funkcjonować. Nikt nie wie dlaczego (i niektórzy nie zgadzają się z tym), ale wydaje sie pomagać, a z pewnością nie zaszkodzi. Używaj formy nie zmieszanej z nabiałem - nigdy nie podawaj jogurtu! Cukry i weglowodany zawarte w mleku mogą wspomagać wzrost szkodliwych bakterii.

Pasty probiotyczne, takie jak Benebac, są dostępne w wielu sklepach i też są pomocne. Produkty stworzone z myśla o koniach są generalnie bezpieczne i prawdopodobnie mogą być skuteczne również dla królików.

W Polsce dostępne jest wiele form probiotyku, zapytaj weterynarza o odpowiedni probiotyk i zalecaną dawkę.

F. Cekotrofy
Niektórzy weterynarze wierzą, że cekotrofy od zdrowego królika, choc ciężkie do zebrania, mogą byc używane do przywrócenia normalnej flory jelitowej chorego królika. Wielu innych weterynarzy i doświadczoncyh opiekunów królków uważa jednak, że podawanie cekotrofów choremu królikowi robi więcej szkody niż pożytku z dwóch powodów:

1. zmuszanie chorego królika do zjedzenia cekotrofów innego królika jest bardzo stresujące dla niego (nikt nie lubi jeść cudzej kupki)
2. nawet znany, zdrowy dawca może mieć w cekotrofach mikroorganizmy, które mogą stać się przyczyną choroby u i tak już osłabionego królika.

Ponieważ normalne cekotrofy są pokryte śluzową osłonką, która chroni bakterie, kiedy przechodzą przez żołądek, rozgniatanie cekotrofów do podania (razem z granulatem, na mase łatwo do podania na siłę) może spowodować, że cekotrofy okażą się bezużyteczne. Z czasem i pod odpowiednia wspomagającą opieką królik będzie w stanie przywrócić normalną, zdrową florę sam, bez dodatkowego stresu związanego z byciem karmionym obcymi cekotrofami.

Jeśli jednak Twój weterynarz nalega na spróbowanie tej metody, możesz zebrać cekotrofy od zdrowego królika poprzez założenie jednorazowej pieluchy albo kołnierza na popołudnie, kiedy zazwyczaj króliki produkują cekotrofy. Nie używaj kołnierza. jeśli królik wydaje się bardzo zestresowany lub zły z tego powodu (nie potrzebujesz mieć na głowie dwóch chorych królików!).

III. Środki i kuracje zalecane przez weterynarza.

A. środki przeczyszczające jelita
takie jak cisapride (Propulsid) lub metoclopramide (Reglan) pomagają znów ruszyć zatrzymane jelita. Oba ze wspomnianych leków są bezpieczne i skuteczne w leczeniu królików. W przypadku długotrwałej kuracji, cisapride, nowszy lek, ma mniej potencjalnych skutków ubocznych dla układu nerwowego. W czasie jednej kuracji używaliśmy go nawet przez wiele tygodni bez widocznych skutków ubocznych. Jak w przypadku każdego innego leku, tu także weterynarz powinien sobie zdawać sprawę ze wszelkich możliwych interakcji cisapride'u i i metaclopramide'u z każdym innym lekiem, jaki przyjmuje królik. Przykładowo, narkotyczne środki przeciwbólowe nigdy nie powinny byc podawane jednocześnie z Reglanem, z powodu potencjalnie niebezpiecznych interakcji między tymi lekami.

Kuracja metaclopramidem i cisopridem może trwać do dwóch tygodni, zanim zostanie przywrócony w pełni ruch jelit. Cierpliwość i uważna opieka mają w tym czasie podstawowe znaczenie. W przypadku ciężkiego zastoju oba lekarstwa mogą być używane jednocześnie, ponieważ działają na inne części układu pokarmowego, mogą dobrze współdziałać.

Zdrowy rozsądek podpowiada, że jeśli w jelitach możliwa jest blokada, leki te nie powinny być podawane. Jednakże coraz więcej doświadczonych króliczych weterynarzy zauważa, że o ile nie ma problemu z zastawką odˇwiernika lub ostrej, prawdziwej blokady żołądka, leki przeczyszczające nie powinny pogorszyc sytuacji. Jak do tej pory nie ma zgody co do tego aspektu problemu, więc decyzja o tym, jaką kurację należy zastosować, zależy od Twojego weterynarza (i Ciebie, jako Reprezentanta Twojego Królika). Powtarzając - nie bierz sprawy leczenia w swoje ręce, ale znajdˇ doświadczonego króliczego weterynarza, który zdjagnozuje problem i zapisze odpowiednią kurację

B. Terapia płynami podskórnymi.
Zauważ, że sprawdzanie napięcia tkankowego skóry (poprzez robienie "namiotu" ze skóry) często nie wskaże ściśle rzeczywistego stanu uwodnienia królika. Bardziej użyteczną procedurą jest badanie palpitacyjne jelit, które będą w dotyku wszędzie bardzo miękki i zwiotczały, jeśli królik jest odwodniony. Ponieważ króliki absorbuja duże ilości wody do tkanek z jelit dla innych funkcji zyciowych (to drive other bodily functions), królik, którego skóra wydaje się być dobrze nawodniona, może mimo to mieć jelita zapchane odwodniona masą. Utrzymywanie dobrze nawodnionych tkanek poprzez odpowiednie podawanie płynów posdkórnych (Lactated Ringers Solution lub LRS) pod okiem weterynarza nie tylko pomoże utrzymać królika uwodnionego, ale też zapewni równowagę elektrolityczną i ogólnie lepsze samopoczucie królika.

Odwodniony królik będzie czuł się zmęczony, może nie mieć tyle siły do życia, ile mają króliki dobrze nawodnione. Kiedy chorują na niedrożność układu pokarmowego, często brak im ochoty na jedzenie i picie, dlatego dobrym pomysłem jest podawanie podskórnych płynów profilaktycznie, chyba że wiadomo o jego problemach z nerkami czy sercem, albo o innych kłopotach zdowotnych, jakie weterynarz będzie w stanie zdiagnozować, a które byłyby przeciwskazaniem.

Podobnie jak w przypadku enemy, opisanej wcześniej, najlepiej jest umieć wykonać tę procedurę w domu. Nie czekaj, aż pojawi się krytyczna sytuacja, ale poproś swojego weterynarza, gdy królik jest zdrowy, aby nauczył Cię podawania płynów podskórnie w czasie rutynowej wizyty kontrolnej. To może uratować Twojemu królikowi życie.

C. Cholestyramine (Questran)
Jest to ziarnista żywica z wysokim powinowactwem do ujemnie naładowanych substancji hydrofobicznych, takich, jak toksyny produkowane przez Clostridium spiroformes. Cholestyramina jest używana w medycynie do redukowania surowicy cholesterolowej, a zatem jest dostępna w wiekszości aptek. Jeśli w kale królika obecny jest śluz, jest duże prawdopodobieństwo, że bakterie Clostridium spiroformes namnażają się produkując niebezpieczne toksyny. Questran wchłonie je i pozwoli usunąć z organizmu bez szkody, w kale. Questran powinien być podawany z dużymi ilościami płynu (1/2 łyżeczki proszku na przymajmniej 20cm³ wody) doustnie: z powodu swoich właściwości hydrofilowych, może odwodnić zawartość jelit, jeśli wody będzie za mało. Questran nie wpływa na działanie jelit, nie jest wchłaniany, ale działa bezpośrednio na zawartość jelit. Wierzymy, że ta substancja pomogła uratować życia wielu królików cierpiących z powodu ostrego zapalenia jelit, po prostu poprzez oddzielnie toksyn, dając czas na zadziałeanie środków przeczyszczających i innych leków do czasu, aż jelita znów zaczną pracować. Jest to lek bezpieczny i skuteczny, jeśli jest używany zgodnie z instrukcjami.

D. Środki enzymatyczne pomagające w trawieniu
mogą być pomocne w zmiękczaniu i rozdrabnianiu zbitej materii w układzie pokarmowym, składającej się z pokarmu i sierści (co, przypominamy, jest symptomem, nie przyczyną problemu). Enzymy proteolityczne (rozpuszczające białka) mogą byc pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Papaina (znajdująca się w owocach papai) i bromelina (z ananasa) może pomóc rozbić śluz utrzymujący razem blokadę i w ten sposób umożliwić powolne usunięcie blokady. Nie ma jednak dowodów na to, że enzymy te są w stanie rozpuścić keratynę, która jest głównym białkowym składnikiem włosów. Papaina i bromelina są dostępne w formie proszku w wiekszości sklepów ze zdrową żywnością i powinny być rozpuszczone w wodzie lub Pedialyte na krótko przed uzyciem, aby nie straciły mocy. Tabletki papajowe są niewiele więcej niż słodkim smakołykiem, zawierają bardzo mało aktywnego enzymu. Sok ananasowy z puszki jest bezużyteczny, gdyż jest zagotowany, co zmienia właściwości enzymu i go sprawia, że jest nieaktywny. Nawet świeży sok z ananasa nie jest tak pożądany, jak enzym w proszku, gdyż ma dużą zawartość cukru, co jest ostatnią rzeczą, którą chcesz obciążyć i tak już osłabione jelita królika

Jeśli masa z pokarmu i sierści jest wyjątkowo trwała i próbowaliście już nawodnienia i enzymów, Twój weterynarz może zechceć użyć silniejszego enzymu pochodzenia zwierzęcego, takiego jak viokase, który zawiera enzymy trzustkowe, aby rozbić proteiny, amylazę, aby rozbić niestrawialne węglowodany i lipazę do tłuszczów. Chociaż te enzymy mogą być lepsze niż bromelina i papaina do rozbijania zatoru składającego się z treści niestrawialych, powinny być używane z ogromną ostrożnością, gdyż mogą poparzyć przełyk i spowodować tymczasowy (dwa trzy dni) dyskomfort u już i tak chorego królika. Jeśli planuje się użyć viokazy, pomocne może być podanie pediatrycznego simethiconu lub przeczyszczającego oleju mineralnego, w ilości wystarczającej do ochronnego pokrycia przełyku, na chwilę przed podaniem roztworu enzymatycznego.

E. Środki stymulujące apetyt
Vitamina B-compleks, podana doustnie lub w zastrzykach, albo Periactin (cyproheptadine) mogą być użyte do symulowania apetytu. Drugi z nich może również pomóc dostarczyć to, czego brakuje królikowi z powodu braku cekotrofów. Periactin jest dostępny w tabletkach 4mg lub w zawiesinie 1mg/ml. Królik średniej wielkości (1.8-2.5 kg) może dostać 1 mg dwa razy dziennie, doustnie. Królik musi jeść, by przeżyć, nawet jeśli to oznacza karmienie na siłę. Anoreksja może spowodwać bardzo szybko powstanie wrzodów żołądka i poważne uszkodzenie wątroby.

F. Antybiotyki: używaj ostrożnie (jeśli w ogóle!)
Niektórzy weterynarze rutynowo zapisują antybiotyki dla królików cierpiących z powodu niedrożności układu pokarmowego do zwalczania przerostu Clostridium spp. (metronidozole [Flagyl] jest często używany do tego celu) lub aby zapobiec wtórnej infekcji bakteryjnej u narażonego na nia królika (inne bezpieczne antybiotyki, takie jak fluoroquinolone lub sulfa bywaj używane do tego celu). O ile takie środki zapobiegawcze mogą być brane pod uwagę, o tyle weterynarz powinien pamietać, że niepotrzebne użycie antybiotyków jest głównym powodem, dla którego ewoluuje tyle odpornych bakterii (co jest czasami pierwotnym powodem zatrzymania się jelit), nalegamy zatem, aby przyjmować konserwatywne podejście do sprawy: nie używaj antybiotyku o ile nie jest to absolutnie niezbędne.

IV. Środki przeciwbólowe: kluczowe, gdy chcesz, aby królik walczył o życie

Nie da się przecenić roli, jaką pełni zwalczanie bólu (analgezja) na drodze do wyzdrowienia królika. Króliki cierpiące na niedrożność układu pokarmowego czasami po prostu poddają się i umierają (tak to wygląda), możliwe, że czasami z powodu ekstremalnego bólu brzucha. Chociaż oficjalnie flunixin meglumine (Banamine) został zaaprobowany do użycia tylko dla koni [w USA], jest również doskonałym niesterydowym lekiem przeciwzapalnym dla królików. Chociaż może powodować owrzodzenie żołądka u niektórych gatunków zwierząt, są znaczne dowody z poszczególnych przypadków (wiele setek królików przez okres wielu lat) sugerujące, że Banamine jest dobrze tolerowany przez króliki, nawet, gdy jest podawany codziennie przez okres wielu tygodni. Nie zaobserwowaliśmy żadnych niepożądanych skutków ubocznych od Benamine u naszych królików, z których niektóre otrzymywały ten lek codziennie przez tydzień lub dłużej.

Meloxicam (metacam) i Rimadyl (carprofen) to inne niesterydowe leki przeciwzapalne, które stosowano u królików z dobrymi rezultatami.

Torbugesic (opioid, lek przeciwbólowy oparty na opium) dobrze uśmierza ból w relatywnie małych dawkach. Chociaż niektórzy weterynarze obawiają się, że opioidy mogą spowodować spowolnienie układu pokarmowego, ból z pewnością robi to samo. Używaliśmy opioidów wielokrotnie w takich przypadkach, z dobrym rezultatem. Pewien sukces odnieśliśmy także w uśmierzaniu bólu, spowodowanego kolką i zapaleniem wyściółki jelit, uzywając sulfasalazine, popularnej kombinacji antybiotyku z grupy sulfa i niesterydowego leku przeciwzapalnego. Sulfasalazine działa miejscowo, redukując zapalenie jelitowe.

Do uśmierzania bólu i stymulowania perystaltyki użyteczny może być również Barium, lek toniczny (polepszający ogólny stan zdrowia, wzmacniający) , ale jego działanie jest powolne w porównaniu do wcześniej wspomnianych środków. Jak zawsze, Twój weterynarz bedzie w stanie najlepiej zdecydować o tym, który ze środków przeciwbólowych jest właściwy dla Twojego królika, biorąc pod uwagę jego antualny stan.

V. Na drodze do wyzdrowienia: zmniejsz stres ("nie reperuj tego, co nie jest popsute")

Najważniejszą rzeczą, jaką może zrobić opiekun królika chorującego na niedrożność układu pokarmowego, jest uzbrojenie się w cierpliwość, aby dać czas na leczenie, na zadziałanie leków. Króliki bardzo łatwo poddają się stresowi, dlatego powinno się unikać nadmiernego manipulowana królikiem (podnoszenia itp). Może minąć wiele (kilka do kilkunastu) dni, zanim pojawią się pierwsze bobki, a zadziałanie terapii mającej przywrócić ruch w układzie pokarmowm może potrwać dwa tygodnie. Znamy przypadek, gdy królik nie wydalił ani jednego bobka przez 14 dni, ale w końcu zareagował na delikatne, konsekwentne leczenie wyżej opisanymi metodami. Cierpliwość i wytrwałość to klucz do poprawy.

Nie zabieraj królika do weterynarza częściej, niż jest to absolutnie konieczne (stres z powodu podróży może opóˇnić powrót do zdrowia), ale kontaktuj się z weterynarzem często, by zdać relację z przebiegu leczenia i zaobserwowanych zmian. Kiedy tylko jest to możliwe, podawaj leki w domu, gdzie królik czuje się bezpiecznie i pewnie.

W czasie leczenia chorego królika NIGDY nie oddzielaj go od jego towarzysza, z którym mieszkał do tej pory. Stres z powodu rozstania może pogorszyć sytuację. Znaliśmy króliki, które wydawały się być już na granicy śmierci, a ozdrowiały, kiedy został przywrócony kontakt z zaprzyjaˇnionym królikiem, który zapewnił pełną oddania i troski obecność. Jeśli Twój królik nie ma towarzysza, to bardzo ważne jest, abyś Ty, najlepszy przyjaciel Twojego królika, spędzał z nim czas, okazywał mu troskę, uspokajał, okazywał uczucie w czasie całej choroby i rekonwalescencji. Króliki, jakby nie było zwierzęta stadne, wydają się rozumieć, że są obiektem wielkiego zainteresowania i może to im pomóc wyjść z choroby szybciej, niż gdy są pozostawione same sobie w swoim nieszczęściu. Pamiętaj jednak zachować rozsądek. wiele królików jest w stanie wyczuć, że opiekun obawia się o jego życie, a to może spowodować dodatkowy stres. Nie panikuj przy króliku. Kochaj go i troszcz się o niego, ale daj mu czas do powrotu do zdrowia, nie bądˇ dodatkową przyczyną stresu.

Każdy opiekun królika powinien mieć stetoskop (niekoniecznie drogi) do monitorowania odgłosów z jelit. Powolny powrót delikatnego bulgotania jest bardzo dobrym sygnałem: kiedy się zacznie, królik już jest na drodze do wyzdrowienia, nawet, jeśli jeśli jeszcze nie towarzyszą temu bobki. Podawanie środków przeczyszczających, delikatny masaż i opieka taka, jak opisana powyżej, powinny być kontynuowane i stopniowo zmniejszane w miarę, jak zaczynają pojawiać się bobki.

Nie denerwuj się, jeśli pierwsze bobki będą małe, twarde i niekształtne, albo jeśli towarzyszy im śluz. Tego należy się spodziewać. Nie niepokój się również, kiedy królik wyprodukuje trochę bobków, póˇniej nic się nie pojawi przez jeden dzień, a potem - troszkę więcej. Czasami jelita zdają się odzyskiwać swą funkcje stopniowo, z przerwami, nie od razu. Wytrwała, delikatna opieka pielęgniarska i redukowanie stresu są podstawą w tym momencie terapii.

PROSZĘ, NIE ULEGNIJ POKUSIE DODATKOWEGO, AGRESYWNEGO LECZENIA KIEDY KRÓLIK JUŻ ZACZYNA ZDROWIEĆ. WYCHODZENIE Z NIEDROŻNOŚCI JEST CZASAMI BARDZO POWOLNE I STOPNIOWE.
[Wiemy o przypadku pewnego królika, który zaczął już produkować bobki i okazywać sygnały powrotu do zdrowia, ale weterynarz zajmujacy się nim nalegał na zastosowanie znieczulenia, aby wykonać przymusowe karmienie, lewatywy i intensywny masaż brzucha. Pomimo rad, zalecających co innego, weterynarz wierzył, że masa zalegająca żołądek nie była w stanie przesunąć się bez takich działań. Niestety, królik zmarł. Autopsja wykazała pęknięcie wątroby. Nie mogliśmy przestac zastanawiać się, czy nadmierne manipulowanie i niepotrzebna, agresywna terapia nie przyczyniły się, lub nawet nie spowodowały, śmierci.]

VI. NAJWAŻNIEJSZE: wyśledzenie przyczyny

Pamiętaj: niedrożność układu pokarmowego nie jest chorobą samą w sobie, ale SYMPTOMEM jakiejś ukrytej choroby, która spowodowała u królika wystarczająco dużo stresu i bólu, by spowolnić lub zatrzymać ruch w układzie pokarmowym.
Z tego powodu niedrożność może byc pierwszym sygnałem, że ze zdrowiem królika jest ˇle i że potrzebuje on właściwej diagnozy i leczenia.

Kiedy Twój królik już wraca do zdrowia z bezpośredniego niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą niedrożność układu pokarmowego, wtedy jest właściwy czas na poszukanie przyczyny problemu.

• Czy dieta królika zawiera wystarczającą ilośc błonnika (włókna)?
• Czy dajesz mu zbyt dużo "słodkich" smakołyków?
• Czy królik nie choruje na ukrytą infekcję lub inną chorobę, która może byc przyczyną stresu i bólu?
• Czy królik ma przerośnięte zęby lub ropnie okołozębowe? (Tę możliwość należy sprawdzić zawsze, kiedy zwyczaje pokarmowe Twojego królika ulegną zmianie. Jeśli królik ma przerośnięte trzonowce, może to spowodować niechęć do jedzenia niektórych pokarmów lub nawet być przyczyną całkowitej anoreksji.)
• Czy w mieszkaniu/domu zaszły jakieś zmiany, które mogły spowodować stres u królika (utrata towarzysza, z którym mieszkał, nowe zwierzę w domu, goście, remont itp.)

Każde z powyższych może zapoczątkować niedrożność i musi zostać zdjadnozowane i poprawione, jeśli nie chcesz, by Twój królik cierpiał z powodu chronicznie powtarzającego się problemu z jelitami. Jeśli królik nie wydaje się być w pełni sobą, nawet kiedy układ pokarmowy znów funkcjonuje normalnie, powinieneś poprosić weterynarza o badanie krwi, dokładne badanie jamy ustnej (by sprawdzic, czy nie ma kłopotów z trzonowcami), zdjęcie rentgenowskie (nie zapomnij o głowie!), dokładne sprawdzenie układu moczowego oraz wszelkich dostępnych środków diagnostycznych, które Twój doświadczony w leczeniu królików weterynarz uzna za stosowne, aby dotrzeć do ˇródła problemu.

NIE CZEKAJ NA KRYTYCZNˇ SYTUACJĘ ze znalezieniem weterynarza, który jest doświadczony w leczeniu królików. Niestety, wiele klinik (np. pogotowie ratunkowe dla zwierząt) nie zechce nawet obejrzeć królika, nie mówiąc o tym, żeby wiedzieli, jak zająć się nim właściwie w nagłej sytuacji. Weterynarz, który zajmie sie królikiem, jakby to był pies czy kot, może narobic więcej szkody, niż pożytku. Zaplanuj wszystko zawczasu, aby uniknąć problemu póˇniej! Znajdˇ dobrego, króliczego wterynarza w swojej okolicy poprzez listę na stronie House Rabbit Society. [w Polsce można skorzystać z listy weterynarzy na Uszatej stronie lub z listy na stronie Stowarzyszenia Pomocy Królikom; lista weterynarzy w różnych częściach globu znajduje się tutaj).

VII. Zapobieganie: najlepsze lekarstwo.

Najlepszym lekiem na niedrożność układu pokarmowego jest zapobieganie. Upewnij się, że Twój królik ma zawsze pod dostatkiem błonnika (włókna) w diecie, pochodzącego ze świeżego siana z traw. Karm królika granulatem zawierającym jak największe ilości włókna (22% lub więcej - idealnie). Zwróć uwagę na to, czy królik pije wystarczającą ilość wody po to, by pokarm był odpowiednio nawodniony i mógł przemieszczać się gładko przez jelita. Podawanie 4 szklanek świeżej zieleniny (warzyw, ziół) dziennie na ok. 2 kg masy ciała królika także może być pomocne. Nie zapomnij o codziennych ćwiczeniach fizycznych, które pomagają nie tylko umacniać mięśnie szkieletowe, ale rónież utrzymywać w dobrej kondycji mięśnie układu pokarmowego.

Regularne wizyty u doświadczonego weterynarza (w tym sprawdzanie zębów!) pozwolą Ci upewnić się, że Twój króliczy przyjaciel nie cierpi z powodu pojawiających się czasem problemów ze zdrowiem, a jeśli się pojawią - że nie zostaną niezauważone. Kiedy jakiś problem zdrowotny staje się poważny, może objawić się właśnie niedrożnością.

Zatem - toast na cześć zdrowej perystaltyki! Niech Twój dom obfituje w dobrodziejstwo wielu wielkich, zdrowych, okrągłych króliczych bobków! W kuwecie, oczywiście.

copyright July 1997 - Dana Krempels

Poprawione przez D.K.: June 2005

Uwagi ode mnie :
Zawsz miej pod ręką przyjamniej środek na gazy (Espumisan)
i zaopatrz się zawczasu w strzykawke odpowiednią do karmienia (na zdjęciu obok - środek na gazy dostepny w naszym kraju - porównaj z buteleczką wielkość końcówki strzykawki do karmienia - taki duży "dzubek" zapobiega zapychaniu się).
Z pośród opisanych tu sposobów leczenia - tylko podawanie gazu i wody są w miarę bezpieczne do stosowania samemu, osoby doświadczone mogą próbowac samodzielnego masażu (więcj na ten temat znajdziesz tutaj)
Pamietaj jednak, że to NIE WYSTARCZY do wyleczenia królika i powinien od zawsze być leczony przez doświadczonego, króliczego weterynarza.
Weˇ również pod uwagę, że wybór, które sposoby leczenia są odpowiednie dla królika, należy do weterynarza. Twoją rolą jest jednak obserwowanie, czy dany rodzaj terapii nie powoduje zbyt dużego dyskomfortu u królika i jeśli tak, natychmiast powiadom o tym swojego weterynarza i poszukajcie alternatywy.

Anuszka.

A to list od czytelniczki strony, Kasi J., która przeżyła podobną chorobę swojego króliczka, niestety, zakończoną nieszczęśliwie.
Dzieli się z Wami swoim przeżyciem, bo przykład zawsze lepiej działa na naszą wyobraˇnię.

"Uważam, że artykuł o niedrożności układu pokarmowego jest świetny i może pomóc wielu posiadaczom króliczków. Mogę potwierdzić wszystkie informacje zawarte w tym artykule. Mój króliczek bardzo długo chorował, a objawy były dokładnie takie, jak opisane. Wet do którego chodziłam zdiagnozował chorobę, jako kulki z sierści, w rzeczywistości wcale tak nie było (jak się póˇniej okazało).
Mały zmarł po prawie 2 miesiącach leczenia, serce nie wytrzymał o:((((( Przed samą śmiercią skonsultowałam się z dr Mileną Wojtyś - pewnie już wszystkim znaną panią weterynarz od uszatków - która póˇniej przeprowadziła sekcję Rudolfka. Mogę potwierdzić, że wątroba była w okropnym stanie, prawie rozsypała się Pani doktor w rękach.
Także przeczytałam artykuł od początku do końca i wszystkie wspomnienie
wróciły :(((((

Pozdrawiam,
Kasia J."

Tłumaczenie artykułu za zgodą autorki. Dziękuję Pani wet. Małgorzacie Wojtasiak z Serwisu Weterynaryjnego
i Annie W. za pomoc w ustalaniu właściwych terminów medycznch po polsku. W drugiej turze tłumaczenia w ustalaniu polskich terminów pomagała Pani wet. Marcela Wawrzyniak-Gursztyn z Gdańska. Dziękuję Shishi za podpowiedzenie mi, jak nazywa sie polski odpowiednik Simethicone, czyli Espumisan.
Za wszelkie ewentualne błędy w tłumaczeniu odpowiadam ja sama.

Dodatkowe lektury:

• http://acn.waw.pl/kundelki/ziabak/zdrowie.htm#zator - bardzo dobry tekst opisujący radzenie sobie z zatorem (po polsku).
• http://www.lecznica-oaza.strefa.pl/biblioteka/artykuly/kroliki/kule%20wlosowe.htm - artykuł napisany przez lekarz weterynarii Lidię Lewandowską z warszawskiej lecznicy OAZA (po polsku)
• http://www.aseti.strefa.pl/uklad.php - krótki, ale b. przydatny, opis chorób układu pokarmowego królików