wstęp i spis zagadnień | system pokarmowy królika | królicza dieta |
podstawowe błędy żywieniowe | choroby powstające w wyniku złego żywienia |
diety specjalistyczne | własne warzywa z ogródka dla królika | czekolada jest niebezpieczna! |
pleśń i zatrucie mykotoksynami - nowość!

wersja do druku

Królicza dieta

Składniki zdrowej diety

Co to znaczy "właściwa dieta królika"?

Właściwa dieta królika powinna składać się ze świeżego siana, granulatu dobrej jakości, wody i świeżych warzyw. Wszystko inne jest "przysmakiem" i powinno być podawane w bardzo ograniczonych ilościach.

W rzeczywistości trudno jest znalezć takie pokarmy, ale należy wybierać te, które są najbliżej tych liczb. Zasadą jest (za carrotcafe), aby ilość białka była mniejsza od ilości błonnika (włókna). Jeśli jest inaczej, to na pewno ma się do czynienia ze złym granulatem. Ilość tłuszczu zaś powinna być mniejsza niż 2%, chyba że weterynarz zaleci inaczej.

Granulat mieszany z ziarnami, orzechami i suszem jest oferowany często przez producentów (łatwiej przekonać kupujących), ale go odradzam - króliki wyjadają tylko części najbardziej kaloryczne lub najsłodsze, resztę zostawiając, przez co ich dieta jest zdecydowanie niezbalansowana.

W miarę jak królik dorasta, powinien dostawać mniej granulek, a siano powinno być dostępne cały czas. Jeśli dieta królika zawiera mniejsze ilości granulek, wtedy trzeba podawać większe ilości innych pokarmów, zwłaszcza warzyw, ale bez zwiększania wartości kalorycznej. Granulat podaje się do dwóch razy dziennie, w okresie wzrostu - do syta, ale tylko w porach karmienia, dorosłym królikom stosownie do wagi ciała i skłonności do objadania się.
Granulat nie powinien stać w misce cały czas!

Różne rodzaje siana powinny być dostępne przez cały dzień, najlepiej poprzez uzupełnianie świeżym sianem parę razy dziennie.

O granulacie znajdziesz info po angielsku tutaj - w carrotcafe.

Jakimi warzywami powinno się karmić króliki?

Warzywa oferują różnorodność, jakiej nie daje żaden inny ze składników diety i króliki za nimi przepadają. To dobrze.

Wybieraj dla królika różne warzywa, jednoczśnie liściaste i korzeniowe. Nigdy nie karm fasolą i rabarbarem.
Poniżej znajduje się lista warzyw:

W diecie królika owoce trzeba traktować jak przysmaki. Owoce zawierające dużo cukrów, jak banany i winogrona powinny być podawane w szczególnie małych ilościach. Lepsze są owoce świeże od suszonych.
Jeśli pozwolić królikom wybierać, to zawsze przedłożą słodkie jedzenie nad zdrowe!

Warzywa i owoce zawsze powinny być podawane świeże i umyte. W zalezności od przyzwyczajenia królika można podawać warzywa osuszone lub lekko wilgotne. Podawanie wilgotnych liści jst wskazane u królików, które bardzo mało piją, ale trzeba pamiętać, że zielenina musi być wtedy pierwszej świeżości, a warzywa wzdymające, jak jarmuż, liście kalarepki czy jarmuż, a także koniczyna powinny być podawane raczej osuszone. Warzywa, o ile królik jest przyzwyczajony do nich, powinny być podawane w dużych ilościach, owoce zaś wyłącznie w niewielkich, do smaku (łyżeczka do herbaty jabłka dziennie lub ekwiwalent innego owocu, o ile królik jest zdrowy i nie ma tendencji do tycia). Nie należy podawać suszonych owoców ani orzechów - są zbyt kaloryczne! Oczywiście raz na jakiś czas kilka rodzynków nie zaszkodzi, ale to powinien być wyjątek w diecie, nie codzienny przysmak!

Poczytaj też o warzywach z własnego ogródka i listę warzyw i innych roślin (ze wskazaniem, czy można podawać dużo, umiarkowanie czy wcale).

mlecz - wielki przysmak króliczy

Czy siano jest ważne?

Siano powinno być podstawowym pokarmem zdrowego królika. Dostarcza bonnika (włókna), który redukuje niebezpieczeństwo powstania blokad układu pokarmowego i gazów. Gałązki wierzby, jabłoni i innych drzew liściastych także są dobrym uzupełnieniem diety, ze względu na dużą ilość włókna.

Niektóre króliki wcale nie mają ochoty jeść warzyw, a nawet siana, wtedy należy zmniejszyć nieco ilość podawanych granulek, aby delikatnie zachęcić królika do spróbowania nowego pokarmu. Czasami króliki boją się spróbować czegoś nowego w obecności człowieka, jeśli je się zostawi sam na sam z nowościa, po powrocie może już jej nie być.

Rodzaje siana i opowieść o pasji do niego znajdziesz tutaj.

Woda

Choć wymieniana na końcu, jest przecież najważniejsza! Ktoś kiedyś ponoć napisał, że króliki nie potrzebują pić wody (!!!) i do tej pory co jakiś czas pojawiają się podobne opinie. Tymczasem dwukilogramowy królik może pić tyle wody, co 10-kilogramowy pies!
Oczywiście zapotrzebowanie na wode jest inne, kiedy królik je dużo warzyw, a inne, kiedy je więcej suchych pokarmów, wzrasta też, kiedy jest gorąco.

Woda pomaga w trawieniu (przesuwaniu pokarmu w układzie pokarmowym, trawieniu w jelicie ślepym), jest niesłychanie ważna w utrzymaniu prawidłowej temperatury ciała i pracy nerek.
Króliki nie pocą się, utrata wody następuje podczas oddychania i oddawania moczu (ok. 130 ml/kg masy ciała/dzień, mocz ma pH 8 - za Harkness, Wagner).

Nie należy dawać im wody destylowanej ani wysokozmineralizowanej, zwłaszcza z dużą ilością wapnia. Do podawania wody można używać zarówno podwieszanych butelek (poideł kroplowych), albo ciężkich ceramicznych misek. Należy wypróbować, co królik preferuje. Czasami wydaje się, że królik w ogóle nie pije - być może nie potrafi pić z butelki albo ma dość wody z warzyw. Jeśli królik w ogóle przestaje pić, a nie nastąpiły zamiany diety, to należy go poobserwować i ewentualnie udać sie do weterynarza, gdyż może to być sygnałem choroby. Innym królikom zdarza się pić bardzo duże ilości wody... z nudów, wtedy trzeba zapewnić im jakieś dodatkowe zajęcie.

Stara, młodzieńcza dieta Lidki (na jej 3,5 - 4 kg, dieta odpowiednia dla królikow nie majacych tendencji do tycia) wygląda najczęściej tak:

• rano, zanim wstaniemy, zjada siano, póˇniej na śniadanie dostaje 1 stołową łyżkę granulatu, a do tego "na ząb" kawałek jabłka wielkości palca (stoi koło kuchni i czeka, aż idzie się ze śniadaniem).
  
• na obiad dostaje zielone warzywa, codziennie przynajmniej dwa rodzaje, najczęściej trzy; są to: natka pietruszki, świeży mlecz, sałata rzymska, nać marchwi. W sumie warzyw jest tyle, ile mieści się w średniej wielkości salaterce sałatkowej. Latem dostaje trawę i zioła z zaprzyjaˇnionego ogródka; zielonych warzyw je dużo i chętnie.
  
• wieczorem zdarza jej sie dostać kawałek owocu, np. ćwierć cząstki grapefruita czy pomarańczy, plastek kiwi, banana lub jakichś owoców sezonowych. Okazjonalnie też dostaje gałązki, kiedy możemy znalezć jej coś odpowiedniego.
  
• przed snem dostaje jeszcze łyżkę granulatu.
  
• przez cały dzień je siano które stanowi wiekszość jej pożywienia w ciągu dnia, a także pija dość duże ilości świeżej wody.

Nowa dieta Lidki (królik z tendencją do tycia, więc na diecie małokalorycznej, obecnie waży 3.35kg) i Niko (królik chudy, ale nietolerujący kaloryczniejszych granulatów z lucerny, waga 2.35kg):

• siano dostępne cały dzień w karmiku, wiele razy dziennie dokładane (po garści), gdyż najbardziej lubia, razem z Niko, świeżo podane siano
• rano dostają oboje razem ok. 1/3 szklanki specjalnego granulatu , opartego na tymotce łąkowej "Bunny Clasics/T", produkcji Oxbow Pet Products (tradycyjne granulaty oparte są na tuczącej lucernie lub nawet na zbożach!). Granulat ten podobno nie powoduje tycia i jest specjanie przeznaczony do karmienia dorosłych królików. Niko nie toleruje innych granulatów na dłuższą metę. Można mieć tylko nadzieję, że pewnego dnia w Polsce będzie można dostać produkty tej firmy, albo podobne, rodzimej produkcji.
• w ciągu dnia dostają zielone warzywa, codziennie kilka rodzajów: sałatę rzymską, natkę pietruszki, natkę marchwii, świeże zioła takie jak mięta lub bazylia, cykorię, świeżą trawę, mlecze, liście z winogron, babkę, endywię, czasami liść jarmużu (od większych ilości Lidka dostaje rozwolnienia), mały kawałek brokuła. Do tego dochodzą często świeże gałązki wierzby lub innego drzewa (z liśćmi), a jesienią także suche liście klonu.
• okazjonalnie Lidka dostaje jakiś smakołyk - jest to najczęściej mały kawałek jabłka (wielkości małego palca, nie większy), świeżego ananasa itp. Nigdy nie dostają komercyjnych smakołyków typu dropsy czy kolby! Niko nie dostaje deseru.

Niko po przebytej infekcji ucha stracił sporo na wadze, infekcja rozregulowała mu działanie układu pokarmowego, w efekcie nie ma wciaż jeszcze ustalonej do końca diety. Wciąż staramy się złagodzić jego problemy. W lutym 2003 przeszedł też zapalenie jelita z częściową blokadą. Codziennie dostaje Lactobacillusa, który wydaje się działać. Od czasu do czasu ma gazy, na które podajemy mu zawiesinę opartą na Simeticone (polskim odpowiednikiem jest Espumisan). Oboje zjadają w dwa miesiące belę mieszanego siana ważącą 10-12kg (oczywiście część wciągając do kuwety itd, ale tylko resztki).

Nie należy...

Jeśli nie wiesz, czy jakiś produkt możesz dać królikowi, zachowaj ostrożność!
Nigdy nie karm królika ludzkim jedzeniem, w szczególności nie dawaj mu słodyczy: ciastek, czekolady itp. ale także np. jogurtów. Nie należy również karmić królika jedzeniem dla gryzoni ani jedzeniem dla innych zwierząt - należy pamiętać, że króliki mają bardzo wyspecjalizowany układ trawienny i inne pokarmy mogą być szkodliwe, choć możemy tego nie zauważyć od razu!
Wiele osób mówi "mój królik to czy tamto je i nic mu nie jest" - mam nadzieję, że królikom rzeczywiście nic nie jest, ale problemy wynikające z niewłaściwej diety mają to do siebie, że nie zawsze objawiają się natychmiastową biegunką (a wiele królików cierpi stale na biegunki, niestety), ale mogą pojawić się póˇniej i w sposób nie zawsze oczywisty, w postaci kamicy narkowej, zapalenia jelit, zatkanego przewodu pokarmowego, już nie mówiąc o samych chorobach wynikających z otyłości.
Dlatego warto pilnować prawidłowej diety królika!

jak wprowadzać warzywa do diety: czytaj w FAQ

prawidłowa dieta od dzieciństwa do starości

Jakie ilości jedzenia powinno się dawać"dzieciom" i "nastolatkom"?

• od urodzenia do 3 tyg. tylko mleko matki,
• 3-4 tydzień - może podgryzać siano i granulki, ale w bardzo małych ilościach,
• 4-7 tygodni - może mieć dostęp do siana i granulek,
• od 8 tygodni do 8 miesięcy króliki są w wieku "dziecięcym" i "nastoletnim", rosną i dieta powinna wspomagać ich rozwój;
  przez cały ten czas powinny mieć nieograniczony dostęp do granulek (w czasie posiłków do syta, co nie oznacza, że miska z granulatem ma stać cały dzień - to wytwarza złe nawyki) i nieograniczony dostęp do siana (cały czas, w małych porcjach wielokrotnie podawanych w ciągu dnia);
  dopiero od 12 tygodnia można powoli wprowadzać do diety warzywa, po jednym na raz i w małych ilościach, choć zdrowe, silne króliki mogą dobrze tolerowac zielenine już wcześniej. Jeśli królik pochodzi ze sklepu, należy odczekać kilka tygodni, aby upewnić się, że jest zdrowy, z wprowadzaniem zieleniny.
• od 8 miesiecy do roku liczy się wiek młodzieńczy, króliki wciąż rosną, ale już nie tak szybko; granulki mogą być zmniejszone do pół szklanki na trzy kg masy ciała; można zwiększać ilość podawanych warzyw, siano oczywiście powinno być dostępne cały czas; można zacząć podawać owoce, ale w bardzo małych ilościach,

Co powinien dostawać"dorosły" królik (w wieku od roku do 5 lat)?

• dorosłe króliki - powyżej 1 roku; ich potrzeby kaloryczne są mniejsze, dlatego granulki i wysokokaloryczne jedzenie powinno być podawane w ograniczonych ilościach, nie więcej niż 1/4 - 1/2 szklanki granulek dziennie na 3 kg masy ciała (zależnie od metabolizmu i/lub proporcjonalnie do ilości podawanych warzyw), ok. dwóch szklanek warzyw i nieograniczone ilości siana;
  Należy zwracać uwagę na masę królika: królik, który traci na wadze, może mieć problemy zdrowotne, ale może też potrzebować wiecęj kalorii, inne króliki będą miały skłonność do otyłości - tym należy zmniejszyć ilość garnulatu i ograniczyć owoce.

Co powinny dostawać króliki "seniorzy" (powyżej 6 lat)?

• starsze króliki (seniorzy - powyżej 6 lat), jeśli są zdrowe, powinny być karmione tak, jak dorosłe; zdarza się jednak, że mogą mieć problemy z utrzymaniem masy ciała, w takim wypadku należy zwiększyć ilość podawanych granulek, a nawet zapewnić nieograniczony dostęp do nich. Lucerna może być dawana tylko wtedy, gdy poziom wapnia jest odpowiedni. Raz na rok zalecane są badania krwi dla tych starszych królików, ktore mają problemy geriatryczne.

  dieta dla młodych króliczków: czytaj w FAQ

  
  zmiany diety

Zmiany diety powinny być wprowadzane stopniowo i powoli. Jeśli zmienia się rodzaj granulatu, należy przez tydzień lub dwa podawać zmieszany stary i nowy, stopniowo zwiększając ilość nowego i zmniejszając starego.
Króliki, które odżywiały się wyłącznie granulatem, potrzebują sporo czasu na zaakceptowanie i przyzwyczajenie się do warzyw. Zacząć można od pojedyńczej gałązki natki pietruszki przez kilka dni. Jeśli królik nie ma biegunki lub wzdęcia, można stopniowo zwiększać ilość natki i wprowadzać inne warzywa.
Jeśli wprowadza się jedno warzywo w tygodniu, wtedy można zauważyć ewentualne objawy nietolerancji na dane warzywo. Jeśli po podaniu nowego warzywa pojawi się biegunka, wtedy należy przerwać podawanie tego warzywa i nie wprowadzać też niczego innego nowego aż do powrotu królika do zdrowia.

pory karmienia

Dzikie króliki żerują zazwyczaj o zmierzchu i świcie, a ich udomowieni kuzyni też zdają się lubić te pory dnia. Naśladując naturalne zachowanie królików, można je karmić dwa lub trzy razy dziennie w tych porach, a przez cały dzień powinny mieć dostęp do siana. Granulki należy podzielić między poranne i wieczorne karmienie, a warzywa powinny być podawane na śniadanie lub obiad, a wieczorem wyłącznie już jako przysmak, mogą być równiez podzielone na kilka porcji. Woda musi być zmieniana codziennie.

natka pietruszki jest zdrowa i łatwo dostępna

data powstania tej strony: prawdopodobnie zimą 2001-2002, artykuł, wielkrotnie modyfikowany i rozszerzany o dodatkowe zagadnienia,
data ostatniej aktualizacji tej strony: 21 kwietnia 2003