wstęp i spis zagadnień | system pokarmowy królika | królicza dieta |
podstawowe błędy żywieniowe | choroby powstające w wyniku złego żywienia |
diety specjalistyczne | własne warzywa z ogródka dla królika | Czekolada jest niebezpieczna! |
pleśń i zatrucie mykotoksynami - nowość!

Diety specjalistyczne: zdrowe odchudzanie i zwiększanie wagi królików,
dieta w czasie chorób układu pokarmowego

wersja do druku

W naturze zmiany pór roku i tego, co królik może jeść następują powoli, królik ma czas przyzwyczaić się do jedzenia różnych roślin w różnych stadiach rozwoju. W trawieniu królika najważniejszą rolę odgrywają bakterie pokarmowe w jelitach - to one, nie enzymy (jak u ludzi), są odpowiedzialne w głównej mierze za rozkład pokarmów na składniki, które mogą być wchłonięte. Bakterie pokarmowe królików należą do różnych grup i są odpowiedzialne za trawienie różnych składników pokarmowych. Jeśli pokarm dostarczany do jelit zmienia się stopniowo, zmiany flory bakteryjnej potrzebnej do strawienia również następują stopniowo. Natomiast gwałtowna zmiana diety (np. podanie nagle większej ilości zielenny lub kiedy królik ukradnie duży kawałek owocu) powoduje, że w jelitach nie ma dość bakterii, które mogłyby bezpiecznie poradzić sobie z nowym pokarmem - zostaje zachwiana równowaga bakteryjna, następuje gwałtowne namnożenie jednego rodzaju bakterii, nadprodukcja toksyn (powodująca poważną chorobę enterotoksemię czyli zatrucie organizmu toksynami z jelit), a w efekcie - poważne zatrucie, które może się nawet skończyć śmiercią królika. Stopniowe zmiany pokarmów i proporcji podawanych pokarmów są więc niesłychanie ważne w planowaniu zmian diety królika.

Poniżej znajdziecie kilka ogólnych zasad przestawiania królika na mniej kaloryczną dietę, która pozwoli go odchudzić:

• króliki nie mogą jeść ludzkiego jedzenia!
• wyeliminuj z diety królika niezdrowe smakołyki (kolby, dropsy, ziarna, orzechy, pestki) i zastąp je niedużymi ilościami (najwyżej łyżeczka do herbaty dziennie) mało słodkich owoców (jabłka, truskawki). Ze smakołyków, nawet owoców, można zrezygnować całkowicie.
• zamień mieszankę na granulat; jeśli królik je niezdrową mieszankę, należy stopniowo włączyć do jego diety granulat, zmniejsząc jednocześnie ilość podawanej mieszanki, aby całkowicie wyeliminować mieszankę z diety (zmiana powinna zająć kilka tygodni).
• Jeśli królik jada nieograniczone ilości granulatu - należy mu powoli ograniczać granulat, oferując jednocześnie dużo dobrego siana.
  Granulat nigdy nie powinien stać dostępny w misce cały czas! U królików młodszych niż 6 miesięcy podaje się go do syta 2-3 razy dziennie (pozostawia się miske z karmą na 1/2-1 godzinę). U królików starszych w czasie odchudzania granulat powinien być limitowany do 1/8-1/4 szklanki dziennie na 2,5-3kg masy ciała królika. Ta ilość garnulatu może być podawana raz dziennie lub dzielona na dwa razy. Granulat może być stopniowo wyeliminowany całkowicie, jeśli królik je dość warzyw.
• siano jak najlepszej jakości powinno być dostępne cały czas, ale większość królików woli podawanie siana małymi porcjami wielokrotnie w ciągu dnia. Świeże garstki siana zachęcają do jedzenia. Siano jest najbezpieczniejszym składnikiem diety królika, a ponieważ królik potrzebuje jeść dużo obiętościowo, siano jest najlepsze do podgryzania między posiłkami i do wypełniania przewodu pokarmowego. Jeśli królik je mało siana, poszukaj lepszego i spróbuj uatrakcyjnić podawanie siana poprzez oferowanie go w różnorodnych pojemnikach.
  Królik przyzwyczajony do granulatu nie będzie na początku chciał jeść dużych ilości siana - przecież granulat jest smaczniejszy! Ograniczenie ilości smakołyków i granulatu zachęca jednak królika do sięgania po siano. Przestawienie królika na jedzenie większych ilości siana może trwać kilka tygodni i nie obywa się bez dąsów i żebrania o jedzenie. Trzeba być stanowczym!
  
• jeśli królik jest przyzwyczajony do jedzenia zieleniny, to można stopniowo podawać jej więcej, a zmniejszać ilość granulatu. Jeśli królik dotąd nie jadł świeżej zieleniny, poczytaj tutaj, jak ją wprowadzać do diety. Jeśli królik jest przyzwyczajony do zieleniny, można stopniowo zwiększyć jej ilość (dzienna dawka podzielona na dwie-trzy porcje może mieć wielkość mniej więcej królika). Nowe warzywa zawsze wprowadzaj stopniowo!
• Różnorodność! Odchudzanie królika nie musi oznaczać ograniczenia różnorodności diety. Wręcz przeciwnie! Królik, który je zieleninę, powinien być karmiony minimum trzema jej rodzajami dziennie! Królik na "chudej diecie" je siano, niewielkie ilości granulatu, 3 rodzaje zielonych warzyw (np. sałata rzymska, liściasta, czerwona, endywia, eskarola, natka marchewki, świeża trawa, mlecze, inne rośliny zielne, takie jak babka, brokuły, marchew itd), gałązki, zioła (np. miętę, słodką bazylię, koperek, natkę pietruszki, rumianek itd), kwiaty (bratków, nasturcji itd) - jego dieta jest różnorodna, kolorowa i pachnąca świeżością!
• jeśli królik odmawia jedzenia nowego pokarmu, zmniejsz ilość podawanego dostychczas pożywienia (takiego jak granulat czy mieszanka). Króliki bardzo nie lubią zmian w diecie i mogą odmawiać spróbowania nowego pokarmu. Jeśli jednak mają możliwość zjedzenia mniejszych ilości starego pokarmu, to nie będą miały pustego żołądka, ale z drugiej strony, aby się najeść do syta, będą musiały albo spróbować nowego pokarmu, albo podjeść siana - obie te opcje są jak najbardziej pożądane.
• nie przyspieszaj nigdy zmian w diecie!
• królik cały czas musi jeść, przerwy w jedzeniu dłuższe niż 12 godzin są niebezpieczne dla jego zdrowia i życia!

Wiosna i lato, kiedy ma się dostęp do dużych ilości świeżej, zdrowej zieleniny, to najlepszy okres na odchudzanie królika. Należy pamiętać, że zielenina też zawiera kalorie i kiedy zwiększa się ilości podawanej zieleniny, to należy ograniczyć podawanie granulatu, inaczej królik się nie odchudzi.

Efekty odchudzania powinny być widoczne stopniowo i nie za szybko - pierwsze miesiące to okres powolnego przestawiania metabolizmu królika na jedzenie mniej kaloryczne. Dopiero po jakichś dwóch miesiącach powinno dać się zaobserwować zmniejszenie wagi ciała królika. Nie odchudzasz królika, żeby został supermodelką, ale dla jego zdrowia - warto więc robić to powoli, ale zdecydowanie.

Należy pamiętać, że ważną częścią procesu odchudzania jest duża ilość ćwiczeń fizycznych i zabaw. Królik, który jest otyły, niechętnie się rusza, ma często trudności z bieganiem i podskakiwaniem, należy więc ostrożnie, ale systematycznie zachęcać go do zabaw. Jednym z objawów odchudzenia królika jest powrót do wesołego biegania, podskoków i piruetów.

Najzdrowszym sposobem, wymagającym czasu i cierliwości, jest zwiększanie wagi królika poprzez dawanie mu warzyw. Już samo zwiększenie ilości podawanaych warzyw na wiosnę i latem przy jednoczesnym utrzymaniu ilości podawanego granulatu może spowodować wzost wagi. Należy pamiętać, że młode pędy zawierają najwięcej białka i witamin, a dojrzałe części roślin - więcej włókna (błonnika). Warzywa korzeniowe mają więcej cukrów, niż liściaste, a spośród liściastych mlecz czy brokuły dostarczają więcej kalorii niż sałata czy trawa. Mi udało się podnieść wagę Nikutka tylko dzięki zwiększonej ilości podawanych warzyw (Niko wyjątkowo ˇle znosi granulaty, nawet te "chude" z tymotki, a po "tłustszych" granulatach od razu dostaje problemów).

Króliki ważące poniżej jednego kilograma (małe rasy, jak królik miniaturowy holenderski) mają większe zapotrzebowanie na energię, ich dieta może wymagać proporcjonalnie więcej granulek, niż dieta dużych królków.

Dieta w czasie problemów pokarmowych

To najtrudniejsze wyzwanie dla opiekunów królików - jak karmić królika, który ma problemy pokarmowe?

Przede wszystkim - problemy problemom nierówne. Inaczej traktujemy królika, który ma problemy związane z zatruciem pokarmowym po zjedzeniu szkodliwej rośliny, inaczej takiego, który zjadł za dużo nowego pokarmu na raz a jeszcze inaczej takiego, który ma blokadę. Generalna zasada jest taka - najbezpieczniejszym pokarmem dla królika jest siano, obojętnie jaka jest przyczyna choroby. W przypadkach ostrych napadów chorobowych dieta "siankowa" (same siano i woda) może okazać się koniecznością. Druga ważna zasada - królik nigdy nie powinien głodować, przerwy między karmieniami nie powniny być dłuższe niż 12 godzin. Jeśli Twój królik nie jadł przez ostatnie 12 godzin to jest to poważny problem.

W zależności od innych czynników, inne składniki diety mogą się różnić. Jeśli królik ma częściową lub cakowitą niedrożność układu pokarmowego, to poza sianem może i nawet powinien jeść jak najwięcej zielonych, świeżych warzyw liściastych (oczywiście takich, jakie jadał wcześniej). Zapewniają one masę i wilgotność.
Jeśli królik ma miękkie kupy z powodu zjedzenia zbyt dużej ilości nowego pokarmu, to jak najszybciej powinien wrócić do okrojonej zwykłej diety, być może bezpiecznie byłoby nawet przetrzymać go na diecie "siankowej" do czasu ustania poważniejszych objawów. W przypadku chronicznych miękkich kup konieczne jest wyeliminowanie z diety smakołyków i być może dokładna analiza diety i jej zmiany (więcej o tym).

W przypadku enterotoksemii (choroby wywołanej przez nadprodukcją toksyn w jelitach przez bakterie Clostridia, objawia się brązową, wodnistą biegunką właściwą i nagłą zapaścią, prowadzącą do śmierci) czasami królika udaje się odratować weterynarzowi - wtedy bardzo ważne jest, aby królik dochodził do siebie powoli i miał szanse odbudować swoją florę bakteryjną. Siano, woda i probiotyk (Lactobacillus - Lakcid) powinny być podawane do czasu ustania objawów choroby, dopiero wtedy można powoli powracać do poprzedniej diety lub ustalać nową, zdrowszą (z wykluczeniewm wszelkich smakołyków).

Króliki po zabiegach chirurgicznych mogą mieć okres jadłowstrętu - jeśli królik następnego dnia po zabiegu wciąż nic nie je, to należy go dokarmiać. Jako pokarm może posłużyć granulat, który zwykle królik jadał, rozmoczony w letniej wodzie i podawany strzykawką (może być potrzebne przycięcie końcówki) wielokrotnie w ciągu dnia. Idealnie do karmienia strzykawką powinno się używać produktu znanego pod nazwą Critical Care firmy Oxbow Hay Company (zdjęcie obok), który dostępny jest jedynie poprzez weterynarzy. W Polsce jest on jednak wciąż niedostępny, ale spróbuj poprosić swojego dobrego, króliczego weterynarza o postaranie się o niego. Jego funkcję do pewnego stopnia może jednak spełniać zwykły granulat.

Pamiętaj, że właściwe odżywianie królika nie jest sprawą prostą, szczególnie jeśli ma on kłopoty ze zdrowiem (a otyłość i anoreksja są kłopotami ze zdrowiem!). Jeśli masz wątpliwości co do właściwej diety, skontaktuj się doświadczonym króliczym weterynarzem lub inną doświadczoną osobą. Pamiętaj, że dieta siankowa nie czyni królikowi krzywdy, jeśli chce je w ogóle jeść, a może uratować życie. Jeśli więc nie masz pewności, co zrobić, a królik ma problemy pokarmowe, podawaj mu jak najwięcej siana, a jak najmniej innych rzeczy.

Artykuł powstał na podstawie:
1. Feeding Recommendations for House Rabbits: http://www.carrotcafe.com/diet/index.html#overweight
2. Astrid Kruse, Weight Watching for Rabbits, http://www.rabbitnetwork.org/articles/obese.shtml
3. Jackie Schulman, DVM, Obese Rabbits at Risk (pdf), http://www.rabbitsinthehouse.org/newsletter/obesity.pdf - zdjęcia porównawcze królików z normalną waga i otyłych, skótki otyłości.
4. Dr. Sue McCrory, D.V.M, ON-PELLETED DIETS FOR THE RABBIT The Key To Better Bunny Health, http://www.leithpetwerks.com/Bunfun/nonpellet.html
5.Elizabeth TeSelle in consultation with Cindy McBee, DVM, Natural Nutrition Part II: Pellets and Veggies, http://www.rabbit.org/journal/3-4/pellets.html
6. Francese Harcourt - Brown, Obesity, w: Textbook of Rabbit Medicine, Oxford 2002, s. 60-61.

data powstania tej strony: 21 kwietnia 2003